مناطق آزاد تجاری به عنوان یکی از ابزارهای مهم توسعه اقتصادی، در بسیاری از کشورها با هدف جذب سرمایه‌گذاری، توسعه صادرات، اشتغال‌زایی و انتقال فناوری ایجاد شده‌اند. در ایران نیز این مناطق از دهه ۱۳۷۰ به صورت رسمی شکل گرفتند و تاکنون گسترش یافته‌اند. فعالیت در این مناطق، به ویژه برای بازرگانان، تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران، با مزایای فراوانی همراه است. در این مقاله از آرنا تجارت فردا به معرفی مناطق آزاد تجاری ایران و ویژگی‌های آنها خواهیم پرداخت.
در حال حاضر، ایران دارای ۸ منطقه آزاد تجاری – صنعتی اصلی است که به شرح زیر معرفی می‌شوند:
جزیره کیش که در خلیج‌فارس و استان هرمزگان واقع شده یکی از مهم‌ترین مناطق آزاد تجاری و گردشگری کشور است . ویژگی‌های این منطقه عبارت است از:
قشم بزرگ‌ترین جزیره خلیج‌فارس است و نقش ویژه‌ای در توسعه تجارت و صنعت ایران دارد. ویژگی‌های مهم این منطقه شامل:
چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران در استان سیستان و بلوچستان است که در مسیر کریدور شمال – جنوب قرار دارد. این منطقه که در ساحل دریای عمان واقع شده، نقش مهمی در ترانزیت کالا میان کشورهای هند، اروپا و آسیای میانه ایفا می‌کند. ویژگی‌های بندر چابهار عبارت است از:
این منطقه در مرز خوزستان با عراق (آبادان و خرمشهر) قرار دارد. اروند یکی از مناطق آزاد تجاری ایران محسوب می‌شود و دارای ویژگی‌های زیر است:
انزلی یکی از مناطق آزاد شمالی ایران است که در استان گیلان و در کنار دریای خزر قرار دارد. این بندر دسترسی به بازارهای کشورهای حاشیه دریای خزر مانند روسیه، ازبکستان، آذربایجان و… را برای ایران میسر نموده است. منطقه آزاد انزلی در مسیر کریدور بین‌المللی شمال – جنوب قرار دارد و از ظرفیت‌های زیر برخوردار است:
ارس در مرز آذربایجان شرقی با ارمنستان، جمهوری آذربایجان و نخجوان قرار دارد و یکی از قطب‌های تجاری و صنعتی کشور در شمال غرب محسوب می‌شود. این منطقه که در آذربایجان غربی واقع شده در مسیر کریدورهای حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای قرار گرفته و از پتانسیل‌های بالایی در زمینه صادرات و واردات کالا برخوردار است. ویژگی‌های منطقه آزاد ماکو عبارت است از:
ماکو در شما غرب ایران و در استان آذربایجان غربی قرار دارد و از لحاظ مساحت بزرگ‌ترین منطقه آزاد کشور به شمار می‌آید. این منطقه در مجاورت مرز آذربایجان و ترکیه واقع شده و دارای زیرساخت‌های صنعتی و تجاری مناسبی است. در ادامه بررسی موقعیت مناطق آزاد تجاری ایران، به ویژگی‌های منطقه آزاد ماکو می‌پردازیم:
بزرگ‌ترین منطقه آزاد ایران از نظر وسعت
نزدیکی به اروپا و مسیر ترانزیتی شرق به غرب
پتانسیل بالا در صادرات صنایع سبک و خدمات حمل‌ونقل
دارای فرصت‌های زیاد برای سرمایه گذری در حوزه کشاورزی، تولیدی و صادراتی
مهران در استان ایلام و هم مرز یا کشور عراق است. این منطقه در مسیر زائران عتبات عالیات واقع شده و یکی از گذرگاه‌های اصلی صادرات کالا به عراق محسوب می‌شود. منطقه مهران از ویژگی‌های زیر برخوردار است:
مناطق آزاد تجاری و صنعتی ایران ابزار مؤثر توسعه صادرات غیرنفتی و جذب سرمایه‌گذاری هستند. معافیت‌های مالیاتی، تسهیل واردات، قوانین منعطف و موقعیت جغرافیایی این مناطق را به محیطی جذاب برای فعالیت اقتصادی تبدیل کرده‌اند. با شناخت درست ویژگی‌های هر منطقه، بازرگانان و سرمایه‌گذاران می‌توانند فعالیت خود را هدفمندتر و مؤثرتر برنامه‌ریزی کنند.
