مناطق آزاد تجاری و صنعتی در ایران با هدف جذب سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه صادرات غیرنفتی، انتقال فناوری و ایجاد اشتغال ایجاد شده‌اند. یکی از مزایای کلیدی این مناطق، واردات آسان و کم‌هزینه‌تر کالا نسبت به سرزمین اصلی است. در این مقاله از آرنا تجارت فردا، به قوانین واردات کالا به مناطق آزاد تجاری ایران به‌صورت تخصصی و مستند پرداخته می‌شود.
اگرچه وادرات کالا به مناطق آزاد کشور مشمول برخی امتیازات می‌باشد و از معافیت های گمرکی برخوردار است. اما کلیه فعالیت‌های اقتصادی در این منطقه تحت نظارت سازمان مناطق آزاد و گمرک ایران انجام می‌شود. در همین راستا بهتر است با برخی از مقررات و قوانین واردات کالا به این مناطق آشنا شوید:
مطابق با قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی مصوب ۱۳۷۲، این مناطق از لحاظ اداری، مالی، گمرکی و اقتصادی از مقررات جاری کشور مستثنا هستند، مگر در مواردی که به صراحت ذکر شده باشد. این موضوع باعث می‌شود واردات به مناطق آزاد قوانین خاص خود را داشته باشد و تفاوت‌های عمده‌ای با واردات به سرزمین اصلی داشته باشد.
در حالت کلی، ورود هر کالایی به مناطق آزاد مجاز است مگر اینکه صراحتاً ممنوع شده باشد مانند کالاهای قاچاق، اقلام ممنوع مذهبی یا اخلاقی، یا کالاهای آسیب‌رسان به امنیت کشور. به طور کلی کالاهایی که به مناطق آزاد وارد می‌شوند به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
مطابق با ماده ۱۴ قانون مناطق آزاد، واردات کالا به مناطق آزاد مشمول پرداخت حقوق ورودی و عوارض گمرکی نیست. به‌عبارت دیگر ترخیص کالا از گمرک منطقه آزاد برای استفاده در همان منطقه، نیازی به پرداخت گمرکی ندارد. مگراینکه کالا از منطقه آزاد به سرزمین اصلی وارد شود، در آن زمان مشمول تعرفه گمرکی و مالیات خواهد شد.
یکی دیگر از قوانین واردات کالا به مناطق آزاد تجاری ایران، ثبت سفارش کالا است. که به دو صورت زیر انجام می‌شود:
برای واردات و مصرف در خود منطقه آزاد: نیازی به ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت نیست. و فقط باید کالا در گمرک منطقه اظهار و ترخیص شود.
برای انتقال کالا به سرزمین اصلی یا واردات از منطقه آزاد به داخل کشور: ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت (NTSW) الزامی است. همچنین باید مراحل مجوزها، تخصیص ارز، و پرداخت تعرفه طی شود.
کالاهای واردشده به منطقه آزاد، در صورت استفاده داخل منطقه، مشمول الزام به استاندارد ملی یا تأییدیه سازمان غذا و دارو نیستند. اما اگر کالا به سرزمین اصلی منتقل شود، باید کلیه الزامات فنی و بهداشتی من جمله استاندارد، گواهی بهداشت، برچسب فارسی، کد IRCو غیره را دارا باشد.
اظهار کالا در گمرک منطقه آزاد از طریق سامانه EPL یا سیستم‌های داخلی مناطق انجام می‌شود. بعد از بررسی اسناد (پیش‌فاکتور، بارنامه، فاکتور، لیست بسته‌بندی و…)، کارشناسی و ارزیابی کالا انجام شده و مجوز ترخیص صادر می‌گردد. و در صورت نیاز به انتقال به داخل، کالا باید از طریق گمرک ورودی رسمی مجدداً اظهار شود و فرآیند ترخیص در سرزمین اصلی طی گردد.
مناطق آزاد توسط سازمان منطقه و گمرکات مستقر مدیریت می‌شوند. گمرک در این مناطق صرفاً وظیفه کنترل ورودی و خروجی کالاها را دارد و فرآیند ترخیص با ضوابط متفاوتی نسبت به گمرک سرزمین اصلی انجام می‌شود. کالاهای قاچاق یا بدون اسناد در این مناطق نیز طبق قانون ضبط یا معدوم خواهند شد.
ورود کالای ممنوع شرعی یا قانونی، نظیر مشروبات الکلی، محتوای مستهجن، اسلحه غیرمجاز، مواد مخدر و … به هر منطقه آزاد اکیداً ممنوع است. کالاهای مشمول تحریم یا دارای ریسک امنیتی نیز ممکن است با محدودیت‌هایی مواجه شوند.
قوانین واردات کالا به مناطق آزاد تجاری ایران با هدف توسعه فعالیت‌های اقتصادی، با قوانین سهل‌گیرانه‌تر و مزایای مالیاتی و گمرکی انجام می‌شود. با این حال، شناخت دقیق از مقررات خاص هر منطقه، الزامات گمرکی، نحوه ثبت سفارش، و تفاوت‌های آن با واردات به سرزمین اصلی برای هر بازرگان یا شرکت واردکننده ضروری است. توصیه می‌شود فعالان اقتصادی برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی، از مشاوران بازرگانی متخصص در حوزه مناطق آزاد استفاده کنند.
